Γιατί να ξεκουραζόμαστε σε κρίσιμες εποχές;

Image: Annie Spratt

«Θέλω τα πάντα να μπουν σε παύση. Θέλω να μπούμε τόσο σε παύση έτσι ώστε να παρατηρήσουμε τα μοτίβα που μας προκαλούν ζημιά και τα συστήματα καταπίεσης που συνεχίζουν να αναπαράγονται. Θέλω να μπούμε σε παύση τόσο πολύ έτσι ώστε να αναλάβουμε την ευθύνη να τα διακόψουμε. Θέλω να κάνουμε παύση τόσο έτσι ώστε να κάνουμε χώρο για τη θλίψη μας.»

— Μισέλ Κασσάνδρα Τζόνσον, Finding Refuge: Heart Work for Healing Collective Grief (Βρίσκοντας Καταφύγιο: Εργασία Καρδιάς για τη Θεραπεία του Συλλογικού Πένθους)

Είναι σαφές: ζούμε σε κρίσιμες εποχές.

Οι κλιμακούμενες κοινωνικές και περιβαλλοντικές κρίσεις, που είναι άρρηκτα δεμένες με βαθιές πολιτισμικές ρίζες, μας πιέζουν από κάθε πλευρά.

Για χρόνια, οι επιστήμονες μας προειδοποιούν ότι ο χρόνος για να δράσουμε μειώνεται. Μειώνεται. Σχεδόν εξαντλήθηκε. Ίσως έχει ήδη περάσει.

Μέσα σε αυτές τις κρίσιμες εποχές, δεν θα έπρεπε η απάντησή μας να είναι το ίδιο άμεση; Δεν θα έπρεπε να κινηθούμε πιο γρήγορα, να φωνάξουμε πιο δυνατά, να κάνουμε περισσότερα;

Γιατί λοιπόν ο Bayo Akomolafe μας λέει: «Οι εποχές είναι τόσο κρίσιμες που πρέπει να επιβραδύνουμε»;

Γιατί η Μισέλ Κασσάνδρα Τζόνσον ζητά παύση;

Γιατί η Octavia Raheem και η Tricia Hersey υποστηρίζουν την ανάγκη για ανάπαυση, ενώ η Adrienne Maree Brown μας προτρέπει προς την ευχαρίστηση και τη βραδύτητα;

Όπως λέει η ίδια στο Emergent Strategy:

«Η αίσθηση του επείγοντος στις πολλές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε μάς δυσκολεύει να θυμηθούμε ότι η ίδια αυτή αίσθηση είναι που μας έφερε ως εδώ. Η πιθανή επιτυχία μας έγκειται στο να κάνουμε βαθιά και αργή δουλειά με πρόθεση».

Η λογική του επείγοντος, η αίσθηση του ‘δεν έχω αρκετά’, η καπιταλιστική νοοτροπία, λένε: Δεν υπάρχουν αρκετά. Δεν υπάρχει αρκετός χρόνος, δεν υπάρχει αρκετός χώρος, δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι.

Έτσι λοιπόν, μαζεύουμε όσα μπορούμε. Συσσωρεύουμε και υψώνουμε σύνορα, φράχτες και τείχη. Ελέγχουμε και ανταγωνιζόμαστε. Παλεύουμε να είμαστε παραγωγικοί και αποτελεσματικοί. Η ξεκούραση θεωρείται τεμπελιά, τα συναισθήματα αδυναμία, η γη αναλώσιμη, η ευχαρίστηση αναβάλλεται ή αποκλείεται.

Επί αιώνες, αυτοί οι μύθοι έχουν θέσει τον κόσμο και τα ζωντανά σώματα στην υπηρεσία της παραγωγής, για τη συσσώρευση πλούτου για λίγους, εξουσίας για την ελίτ και την καταστροφή για τους πολλούς. Ο μύθος της ελλείψεως μάς έχει οδηγήσει εδώ, σε μια αέναη κατάσταση επείγοντος, όπου ζούμε με αντίδραση στο στρες: αποκομμένοι από το σώμα μας, με ρηχή αναπνοή, νευρικά συστήματα στα όριά τους, χωρίς ανάπαυση.

Δεν υπάρχει αρκετός χρόνος, λέμε. Δεν υπάρχει χρόνος για να νιώσουμε τη συλλογική θλίψη που αυξάνεται όσο απομακρυνόμαστε από αυτήν. Είμαστε διαχωρισμένοι, κατακερματισμένοι, έτσι δεν λένε; Γιατί λοιπόν να νιώσουμε αυτόν τον πόνο για τη γη και τα άλλα ζωντανά όντα;

Αλλά μήπως αυτός ο πόνος είναι σημάδι της έμφυτης συμπόνιας μας; Μήπως φανερώνει τη σύνδεση και την αλληλεξάρτησή μας; Είναι τα ψιθυρίσματα μιας βαθιάς σοφίας, η υπενθύμιση της κοινότητας και της φροντίδας. Όπως λέει η Malkia Devich-Cyril, «η θλίψη είναι το αντίθετο της αδιαφορίας».

Και τώρα τι; Τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουμε με όλα αυτά; Είναι πάρα πολλά και, στο κάτω-κάτω, δεν υπάρχει αρκετός χρόνος.

Αλλά… κι αν υπήρχε;

Κι αν η αλήθεια ήταν η αφθονία;

Τι θα γινόταν αν η παύση —η επιβράδυνση, η αίσθηση— μπορούσε να επανεντάξει αυτή την αλήθεια στο σώμα μας και στον κόσμο; Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να χαλαρώσουμε μέσα σε αυτή την άνεση του χώρου;

Μπορούμε να το φανταστούμε;

Τι θα γινόταν αν, αυτή τη στιγμή, κάναμε μια παύση,

παίρναμε μια βαθιά ανάσα,

χαλαρώναμε το σαγόνι μας,

νιώθαμε την καρδιά μας,

αφήναμε το μυαλό μας να ηρεμήσει,

το σώμα μας να ξεκουραστεί;

Ορίστε: αυτή είναι η πρόσκλησή σας.

«Η ανάπαυση είναι μια πρακτική αφθονίας», γράφει η Octavia Raheem. «Είναι εγγενώς ευρύχωρη... Η ανάπαυση αυξάνει την ικανότητά μας να συνδεόμαστε με όλα μας τα συναισθήματα. Αυξάνει την ικανότητά μας για οικειότητα, ευχαρίστηση και χαρά».

Ας ξεκουραστούμε λοιπόν.

Ας ξεκουραστούμε για να νιώσουμε και να επεξεργαστούμε τα βαριά συναισθήματα: ζωτικές υπενθυμίσεις, φορείς σοφίας, ιερούς καθοδηγητές.

Ας ξεκουραστούμε για να αποσυνδεθούμε από την κουλτούρα της εξάντλησης και την αίσθηση του επείγοντος.

Ας ξεκουραστούμε για να καλλιεργήσουμε την ανθεκτικότητα, να επανασυνδεθούμε με το σώμα μας και μέσω αυτού, με τη γη.

Ας ξεκουραστούμε για να αντισταθούμε στον καπιταλισμό και τα συστήματα καταπίεσης — την αποικιοκρατία, τη λευκή υπεροχή, τον πατριαρχισμό, τον ανθρωποκεντρισμό.

Ας ξεκουραστούμε για να θυμηθούμε την αφθονία, να δούμε την ομορφιά γύρω μας, να ανοιχτούμε στο θαύμα και το δέος.

Ας ξεκουραστούμε για να μετατρέψουμε τη θλίψη μας σε τελετουργία, σε πράξη σχέσεων, σε μονοπάτι απελευθέρωσης.

Ας ξεκουραστούμε, όπως λέει η Tricia Hersey, γιατί είναι το δικαίωμά μας. Γιατί είμαστε ζωντανοί και αυτό είναι αρκετό.

Έτσι λοιπόν, σας αποχαιρετώ με τις ευχές μου:

Είθε να ξεκουραστούμε και να θεραπευτούμε μαζί.

Είθε να θυμηθούμε και να ενσαρκώσουμε την αφθονία.

Είθε να επιτρέψουμε στη συλλογική μας θλίψη να μας αλλάξει.

Είθε να νιώσουμε τη γη και να θυμηθούμε ποιοι είμαστε.

Απόσπαμα από το άρθρο: Why Rest in Urgent Times? της Laura Johnson,

Πηγή: Resilience.org

Απόδοση: Άννα Μπαρδακά